Zeer forse verhoging tabaksaccijns in 2023 niet effectief!

P E R S B E R I C H T

[11-04-2024]

Zeer forse verhoging tabaksaccijns in 2023 niet effectief!

Zowel in 2023 als in 2024 heeft de overheid de accijnzen op sigaretten en rooktabak zeer fors verhoogd. De belastingverhoging in 2024 is de hoogste ooit met €2,34 voor 20 sigaretten en €7,89 voor 50 gram shag. Het Nederlandse verkoopvolume van sigaretten is in 2023 met 4,5% gedaald en rooktabak zelfs met 17,5%. In de eerste 3 maanden van 2024 lopen deze dalingen verder op tot 11,1% voor sigaretten en 27,4% voor rooktabak, en dit is zonder het effect van de gigantische accijnsverhoging met ingang van 1 april 2024! Tegelijkertijd laten cijfers uit officiële bronnen het volgende zien:

• Het aantal volwassen rokers is in 2023 niet gedaald: in 2022 rookte 18,9% van de volwassenen (18 jaar en ouder) en in 2023 was dit 19,0% (Bronnen: CBS, RIVM en Trimbos-instituut, https://www.trimbos.nl/kennis/cijfers/roken ).
• In maart 2023 kwam naar schatting al 22% van alle geconsumeerde rooktabak en sigaretten uit het buitenland. In 2024 zal dit toenemen door de hogere prijzen voor sigaretten (€11,10 per 20 stuks) en rooktabak (€24,62 per 50 gram): het RIVM verwacht dat het percentage rokers dat in het buitenland koopt op kan lopen tot circa 38% in 2024 (en naar ongeveer 50% als de prijs voor een pakje sigaretten verder zou stijgen tot €14,00 (Bron: RIVM, maart 2023).
• Uit een onderzoek in 2023 naar de herkomst van lege sigarettenverpakkingen (Empty Pack Survey) in Nederland blijkt dat circa 25% afkomstig is uit het buitenland. (Bron: Douane).
• Uit de NSO Omzetmonitor gemakswinkels blijkt dat ondernemers in de grensstreek met Duitsland 38 % minder klanten en 39,5 % minder omzet hebben voor sigaretten en kerftabak dan een ondernemer die niet in de grensstreek zit. [Bron: NSO Retail, Omzetmonitor].

Dit is slecht voor het tabaksontmoedigingsbeleid want het aantal rokers daalt niet als gevolg van de zeer forse accijnsverhogingen. Dit is ook slecht voor de schatkist want over de in het buitenland gekochte tabaksproducten ontvangt de Nederlandse fiscus geen belastingen. En het is eveneens funest voor onze Nederlandse tabaksdetailhandel, met name voor ondernemers in de (Duitse) grensstreken. Zij verliezen massaal en structureel klanten die gewend raken om in onze buurlanden hun aankopen te doen. Jos Zuijdwijk: “Veel consumentenproducten zijn in Duitsland goedkoper, maar op tabaks-producten zijn de prijsverschillen enorm. Dat raakt de koopkracht van heel veel rokers uit de laagste welvaartklassen. Hiermee duw je de rokers permanent over de grens om daar rookwaren te kopen!”

Door de laatste accijnsverhoging van 1 april 2024 zijn de belastingen (accijns en BTW) op een pakje sigaretten (20 stuks) en een pakje rooktabak (50 gram) gestegen naar één van de hoogste niveaus van alle Europese lidstaten. Alleen in Ierland en Frankrijk is dit nog hoger. Beide landen en m.n. Frankrijk (geen eiland zoals Ierland) worden eveneens overspoeld door buitenlandse, illegale en namaak-producten [bron: KPMG]

Het kabinet houdt geen rekening met de prijzen van rookwaren in onze buurlanden. De prijsverschillen met Duitsland worden alleen maar groter. Dit stimuleert aankopen over de grens en illegale handel. Er is al enkele jaren sprake van erosie van de accijnsbasis waardoor accijnsverhogingen op tabak hun effectiviteit verliezen. Jos Zuijdwijk: “Het komende kabinet moet nu eerst eens goed gaan kijken naar de gevolgen van de enorme accijnsverhogingen in 2023 en 2024. De gevolgen in de grensregio’s zijn al dramatisch. Het kabinet moet eens kritisch gaan kijken naar alle verbruiksbelastingen en Nederland niet op achterstand zetten doordat alle verbruiksbelastingen in Nederland nu hoger zijn”.