Als de supermarkten volgend jaar moeten stoppen met tabaksverkoop betekent dat in één klap ruim 6.000 minder tabaksverkooppunten (op een totaal van 9.666). Een vermindering van verkooppunten met ruim 60%. Terwijl er nog wel 2,6 miljoen rokers zijn die in de bonafide detailhandel hun rookwaren willen kopen. Staatssecretaris Van Ooijen heeft daarom gezegd dat het “in de lijn der verwachting ligt dat er nieuwe tabaksverkooppunten zullen openen om deze vrijgevallen vraag op te vangen” [1]. Branchevereniging NSO Retail vindt daarom dat de overheid niet krampachtig moet reageren als enkele tientallen supermarktondernemers een tabakspeciaalzaak openen.
In opdracht van het Ministerie van VWS heeft onderzoeksbureau SEO geconcludeerd dat – als de supermarkten stoppen met tabaksverkoop – te verwachten is dat er maximaal 800 nieuwe tabaksverkooppunten bij zullen komen. Volgens branchevereniging NSO Retail zijn er geen aanwijzingen dat het er zoveel zullen worden maar je hebt wel nieuwe tabaks-verkooppunten nodig om 2,6 miljoen Nederlandse rokers te kunnen voorzien van rookwaren. Voorzitter Jos Zuijdwijk: “De verwachting van VWS dat zo’n 800 supermarktondernemers een aparte tabakswinkel gaan openen is te hoog. Maar stel dat dat aantal gehaald wordt, dan realiseert de overheid een afname met 5.400 verkooppunten van de 9.700, oftewel 56 %. Dat is nog steeds fors, want het aantal rokers gaat niet zo snel naar beneden. En je wilt dat deze mensen hun producten blijven kopen in bonafide detailhandel, zonder smokkel of namaak producten, waar fatsoenlijk accijns over wordt afgedragen en zonder verkoop onder de 18”.
NSO Retail ziet de volgende ontwikkelingen in het aantal tabaksverkooppunten:
- In de tabaksdetailhandel zijn vanaf 1 januari 2022 tot 1 maart 2023 in totaal 46 nieuwe verkooppunten geopend (dat is inclusief enkele supermarktondernemers die een tabaks-verkooppunt naast de supermarkt hebben geopend).
- Tegelijkertijd zijn in diezelfde periode 38 tabaksverkooppunten gesloten en 41 van eigenaar verwisseld. Per saldo dus een netto uitbreiding van 8 tabaksverkooppunten.
- Bij de winkelformules in de tabaksdetailhandel staan er tot en met 1 juli 2024 totaal 41 nieuwe winkels in de planning.
- Daarnaast stoppen er jaarlijks enkele tientallen ondernemers met hun tabakswinkels.
Wellicht dat na 1 juli 2024 nog enkele “witte vlekken” worden ingevuld. Maar de verwachting is niet reëel dat er vele honderden nieuwe tabaksverkooppunten bij zullen bijkomen.
Jos Zuijdwijk: “De overheid moet dus niet krampachtig reageren als er hier en daar nieuwe tabakswinkels worden geopend. Het einddoel is duidelijk: een rookvrije generatie in 2040 met dan alleen nog tabaksverkoop in speciaalzaken. Daar werken we als branche aan mee”.
De gemeente Utrecht baseert haar besluit om de vestiging van nieuwe tabaksspeciaalzaken te verbieden op de verkeerde aanname dat er massaal tabaksspeciaalzaken bij gaan komen. Daarbij is het vreemd, mogelijk strijdig met het Nationaal Preventieakkoord en niet in lijn met kabinetsbeleid [2], dat de gemeente niet zou willen toestaan dat tabaksproducten die voorheen gekocht werden in een supermarkt nu niet verkocht mogen worden in een gespecialiseerde tabakswinkel.
Jos Zuijdwijk: “Het feit dat tabaksspeciaalzaken alleen gericht zijn op rokers en niet op niet-rokers en jongeren zou juist moeten aanspreken. Het wordt daarom nu echt tijd dat de branche en de politiek in gesprek gaan over de praktische uitvoering om het aantal tabaksverkooppunten te verminderen.”
[1] Memorie van toelichting (blz. 3) bij het voorstel van wet tot wijziging van de Tabaks- en rookwarenwet in verband met de invoering van een registratieplicht voor verkooppunten van tabaksproducten en aanverwante producten (internetconsultatie WGK025311),
[2] Staatssecretaris Blokhuis geeft aan dat “……. de verkoop van tabak [uiteindelijk] is voorbehouden aan speciaalzaken.” Brief aan de Tweede Kamer over beperken tabaksverkoop tot tabaksspeciaalzaken, 17 september 2021.
