Ondanks het standpunt van staatssecretaris Van Ooijen: “ontraden”, heeft de Tweede Kamer dinsdag 14 maart een motie aangenomen waarin het Kabinet gevraagd wordt een vergunningplicht voor verkooppunten van tabak uit te werken. De Kamer wil dit voorstel, waarbij de gemeente een maximumaantal verkooppunten per wijk kan hanteren, ontvangen vóór 2024.
De aangenomen motie is gebaseerd op berichten in de media dat er sprake zou zijn van een “sterke toename” van het aantal tabaksverkooppunten. In een reactie aan staatssecretaris Van Ooijen en de Tweede Kamer heeft NSO Retail inzicht gegeven in de werkelijke ontwikkeling van het aantal tabaksverkooppunten. NSO Retail heeft aangetoond dat er in onze branche in het geheel geen sprake is van een ‘sterke’ toename van het aantal verkooppunten. In onze branche zijn vanaf 1 januari 2022 tot 1 maart 2023 in totaal 46 nieuwe verkooppunten geopend (dat is inclusief enkele supermarktondernemers die een tabaksverkooppunt naast de supermarkt hebben geopend). Tegelijkertijd zijn in diezelfde periode 38 verkooppunten gesloten en 41 van eigenaar verwisseld. Per saldo dus een netto uitbreiding van 8 winkels.
Bij de winkelformules in onze branche staan er in de periode 1 maart 2023 t/m 1 juli 2024 (de voorziene datum dat tabaksproducten niet meer in supermarkten verkocht mogen worden) 41 nieuwe winkels in de planning. Daarbij is het de ervaring dat er jaarlijks enkele tientallen winkels stoppen. Wellicht dat na 1 juli 2024 enkele “witte vlekken” zullen worden ingevuld. Maar de verwachting is niet reëel dat er vele honderden nieuwe tabaksverkooppunten zullen bijkomen.
Ook berichten dat wellicht tal van andere retail branches tabaksproducten zouden gaan verkopen worden door NSO retail in twijfel getrokken. Want de verkoop van tabak kent tal van beperkingen die voor andere branches geen toegevoegde waarde zullen geven aan hun winkelformule. De berichtgeving over een ‘sterke toename’ van tabaksverkooppunten is volgens NSO Retail dan ook niet gebaseerd op de werkelijke ontwikkelingen.
Het overgrote deel van de winkels die zijn aangesloten bij NSO Retail zijn gemakswinkels. Winkels waar naast tabaksproducten ook tal van andere producten en diensten worden aangeboden voor de mensen in wijken en buurten. Daarmee vervullen deze winkels een belangrijke wijkfunctie.
Postkantoren kennen we niet meer in Nederland en de bankfilialen zijn verdwenen uit de wijken en buurten. In de gemakswinkels vinden de wijkbewoners de geldmaat, het ING-servicepunt, het post- en pakketpunt, de pasfotoservice, stomerijdepot, etc. Dit om wijk- en buurtbewoners, waaronder veel ouderen, veilig hun geld op te kunnen laten nemen, de basis bankdiensten uit te leggen, ZZP’ers in de wijk te voorzien van hun kantoorartikelen, postale diensten te leveren en ga zo maar door.
Het op termijn verbieden van de mogelijkheid om als gemakswinkel naast tabaksproducten deze andere producten en diensten aan te bieden zal een enorme verschraling van het winkelaanbod geven, juist in kwetsbare wijken en buurten. Het is in ons land, bijvoorbeeld de grensregio, al enorm slecht gesteld met diverse basisdiensten voor de inwoners van wijken en buurten. Bij een vergunningplicht voor alleen 100% speciaalzaken zal dit dramatische gevolgen hebben voor de leefbaarheid in deze wijken en buurten.
NSO Retail vraagt het Kabinet om het geschetste tijdpad voor het beperken van het aantal verkooppunten serieus te nemen. Consistent beleid en het vasthouden aan eerder vastgestelde beleidsvoornemens zorgt voor duidelijkheid en perspectief waar ondernemers met een gemakswinkel of speciaalzaak op kunnen bouwen en hun economische activiteiten kunnen afstemmen. Daarbij past op dit moment geen vergunningplicht maar is de branche wel bereid om mee te werken aan een werkbaar registratiesysteem.
